تخصیص ارز واردات

برای واردات کالا به کشور نیاز است که پول مبادله شده بین دو کشور به نوعی پذیرفته شود. در واقع ارز وسیله اصلی برای مبادله کالا و خدمات می باشد. این پول توسط دولت صادر و توزیع شده و اقتصاد را در سطح بین المللی به گردش می اندازد. بنابراین هر ابزار پولی اعم از کاغذ، اسکناس و سکه به نوعی ارز نامیده می شود.

ارزهای مرجع به دلیل آنکه یک ابزار پولی برای مبادله کالاها در سطح بین المللی مطرح می گردد، بنابراین در ارتباط با ارزهای دیگر به طور دائم در نوسان می باشند. همچنین یک وسیله سودآوری از این نوسانات در بازار ارز به حساب می آید.

ارز آزاد و ارز دولتی مهم ترین انواع این ابزار پولی هستند که تمامی کسب و کارها و افراد در ایران با آن سر و کار دارند. به دلیل تحریم های خارجی دولت هزینه های گزاف را برای تامین نیازهای ارزی بر شهروندان کاهش داده است. به طوری که دولت در این‌باره اقدام به پرداخت و تخصیص ارز دولتی نموده و این نوع ارز در بازار بیشتر رواج دارد.

مفهوم ارز دولتی و ارز آزاد
از سال ۹۷ به بعد ارز دولتی به دلیل افزایش قیمت در بازار ارز رواج بیشتری گرفت. این نوع ارز که آن زمان طبق اعلام دولت با نرخ رسمی ۴۲۰۰ گزارش شد، از طرف دولت و در مکانی به نام مرکز مبادلات ارزی ارائه می شود.

در این نوع مبادلات، دولت به افراد حقیقی و یا حقوقی با قیمتی پایین تر از بازار آزاد و با شرایط خاص ارز را تخصیص و ارائه می دهد. این تخصیص ارز توسط دولت در مرکز مبادلات ارزی صورت می گیرد. ارز دولتی به دلیل بالا رفتن ارزش ارز توسط دولت ایجاد شده است.

دلیل ایجاد ارز دولتی کاهش بار مالی از دوش دولت است که قیمت کمتری نیز دارد. با این کار دولت می تواند بر روی کالاهای خاص کنترل بیشتری داشته باشد و به صورت محدودتر و با شرایط ویژه ارز را به این کالاها اختصاص دهد. همچنین ارز دولتی با نرخ جهانی به ارزهای دیگر نیز قابل تبدیل است.

ارز آزاد چیست؟
ارز آزاد که در مقابل ارز دولتی می باشد، ارزی است که نرخ آن در بازار آزاد و با توجه به شرایط عرضه و تقاضا تعیین شده و توسط صرافی ها و دلالان عرضه می شود.

ارز دولتی به واردات تمام کالاها تعلق نمی‌گیرد، بلکه کالاهای اساسی و مورد نیاز مردم جزو تخصیص ارز دولتی قرار گرفته، تا از این طریق قیمت تمام شده آنها کمتر شود. کالاهایی نظیر دارو، تجهیزات پزشکی و مواد غذایی تخصیص ارز دولتی برای آنها صورت می گیرد.

اولویت بندی کالاها برای تخصیص ارز دولتی
کالاها در اولویت‌بندی سبدهای کالایی به چهار گروه اول تا چهارم تقسیم بندی می شوند. گروه اول متعلق به کالاهای اساسی هستند، که با استفاده از ارز دولتی وارد کشور می شوند.

کالاهای گروه دوم و سوم در گذشته مواد اولیه مورد نیاز کارخانه ها، مواد واسطه ای و کالاهای سرمایه ای بوده که در یک دسته تقسیم بندی می شدند. اما بعد از مدتی کالاهای مجاز در گروه دوم و بر اساس اولویت بندی کالاهای واسطه ای و سرمایه ای وارداتی در گروه های بعدی برای تخصیص ارز دولتی قرار گرفتند.

در حال حاضر نیز ارز دولتی تنها به واردات کالاهایی همانند جو، ذرت، گندم، دارو، تجهیزات پزشکی، روغن خام و انواع دانه های روغنی مانند سویا تخصیص یافته است.

نحوه تخصیص ارز دولتی چگونه است؟
پنج روش برای اختصاص دادن ارز دولتی به کالاهای وارداتی وجود دارد که در زیر به آنها اشاره شده است:

ارز نیمایی
در سامانه نیما صادر کننده و وارد کننده به صورت مجازی دست به خرید و فروش کالاها می زنند. این نوع ارز که از طریق سامانه نیما تهیه می شود، فقط به کالاهای مجاز تخصیص داده شده است.

ارز بانکی
برای کالاهای اساسی ارز دولتی از طریق بانکی امکان پذیر است.

ارز اشخاص
این ارز مخصوص افراد خارج از کشور برای وارد کردن کالاها به ایران مورد استفاده قرار می گیرد.

واردات در برابر صادرات خود
در این نوع ارز، شخص صادر کننده ارز حاصل از صادراتش را برای واردات خود مورد استفاده قرار می دهد.

واردات در برابر صادرات دیگران
در این روش تامین ارز، وارد کننده از ارز خریداری شده از صادر کننده دیگری برای ارز مورد نیاز خود استفاده می کند.